Trong các thành phần thiết yếu cho hệ thống máy nổ có một thứ ít được nhắc tới, đó là Spark Plugs, thợ máy Việt Nam trước đây gọi là bu-gi, hay cụ thể hơn là chó lửa, vì nó phát ra tia lửa để khởi động hệ thống.
Đang xem: Bảo trì xe: săn sóc spark plug là gì, 404 not found
“Chó lửa” và tia lửa điện nháng lên, khởi động hệ thống máy nổ.
Mặc dầu “chó lửa” có mặt ngay khi chúng ta tra chìa khóa vào ổ máy để khởi động, và lên tiếng ngay trong tiếng nổ đầu tiên của máy xe, nhưng ít khi nó càm ràm, đình công, hoặc gây trở ngại, nên thường hay bị người đời lãng quên. Cho đến khi không còn sức phát lửa nữa thì may ra nó mới được ông thợ máy ngó ngàng tới. Thực ra thay “chó lửa” phải được kể là một trong các công việc về bảo trì, một công việc chúng ta – những người lái xe bình dân – có thể tự làm được, chứ không nhất thiết phải nhờ đến thợ chuyên môn.
I. Nhận diện Spark Plug
Spark plugs có mặt trong tất cả các đầu máy vận hành qua nguyên tắc cháy nổ. Khi chìa khóa được tra vào ổ máy và xoay vòng, thì cùng lúc “chó lửa” phóng một tia lửa vào trong xi lanh, đốt hỗn hợp nhiên liệu để tạo ra áp lực. Áp lực tác dụng lên Piston, và từ đó chuyền sang trục bánh, làm cho bánh xe lăn đi. Ðể có thể tiếp nhận tia lửa, Spark Plug cần một khoảng trống nào đó để không khí có thể xuyên qua, gọi là air gap. Khi Spark Plug lão hóa qua quá trình sử dụng, air gap có thể bị bít lại do muội than bám đầy. Khi đó, Spark Plug không còn bắt lửa được, và toàn bộ hoạt động của xe bị ngưng trệ. Những người chạy xe gắn máy ở Việt Nam ngày xưa thường giải quyết tại chỗ bằng cách gỡ bugi ra để clean up: Họ có thể dùng một sợi dây thép để “khoắng” cho lớp muội than ở đầu bugi rã ra, lau sạch và lắp Bugi trở vào thì máy lại nổ như thường.
Có hai loại Spark Plug, ứng với 2 cỡ socket 5/8 (trái) và 13/16 (phải).
Hệ thống Spark Plug trong xe hơi bây giờ phức tạp hơn. Chúng ta không thể mở nắp đầu máy, rồi khơi khơi tháo Spark Plug ra giữa lúc máy xe còn nóng. Hơn nữa, xe hơi không phải chỉ có 1 Spark Plug như xe gắn máy, mà có tới 4, hoặc 6 hoặc 8 Spark Plug, tùy theo kích cơ của đầu máy. Nếu biết rằng cần thay Spark Plug thì nên thay trước đi để tránh những tình cảnh khó xử xảy ra ở dọc đường.
Nhưng như thế nào là cần phải thay?
Xem lại sách cẩm nang bảo trì và theo hướng dẫn trong đó. Với các cải tiến ngày nay, Spark Plug trong một số xe có thể dùng được tới 100,000 dặm. Nhưng trong một số xe khác như Hyundai Accent 4 máy 2009, Honda Accord 4 máy thập niên 1990, nhà sản xuất khuyên nên thay sau Spark Plug sau mỗi 30 ngàn dặm. Tuy nhiên, nếu nhận thấy xe vận hành khó khăn, chẳng hạn như nổ chậm, hao xăng, thì một trong những câu hỏi phải đặt ra là “Spark Plug có còn nhạy không? Có cần thay không?”
Thực ra tuổi thọ của một bộ Spark Plug lâu mau cũng tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác, như tình trạng đầu máy, phẩm chất xăng, và ngay cả cách thức lái xe của bạn nữa. Dù sao, thay Spark Plug là một việc dễ dàng – có người so sánh việc này hơi khó hơn một chút so với thay lọc khí (air filter), mang lốp xì hơi đi vá, và khởi động máy cắt cỏ. Nếu đúng như vậy thì chúng ta làm được, phải không? Thêm vào đó, đồ “pạc” cũng không mấy tốn kém. Bạn có thể thay luôn cả bộ Spark Plug nếu cảm giác một trục trặc gì đó nơi hệ thống cháy nổ.
II. Hướng dẫn thay hệ thống Spark Plug trong xe hơi
Mặc dầu thay Spark Plug là một chuyện tương đối đơn giản, nhưng cần chú ý 2 điều sau:
-Tuyệt đối tránh làm việc với một đầu máy còn nóng: Không giống như khi bạn thay một cái bugi của xe gắn máy ngày xưa, đầu máy xe hơi tuy đã tắt nhưng có thể còn rất nóng, khiến cho chúng ta bị phỏng nặng. Vì thế, nếu muốn kiểm tra, thay thế Spark Plug, hoặc làm bất cứ một công tác bảo trì nào với đầu máy, cần phải chờ cho đến khi máy nguội hẳn.
Bên trong socket dùng để mở Spark Plug, có một lớp đệm cao su đặc chế.
-Dụng cụ thích hợp: Trong lúc lấy Spark Plug cũ ra, và xoáy Spark Plug mới vào, chúng ta có thể làm tổn hại bộ phận đầu xi lanh nếu xoáy Spark Plug lệch răng (cross-threading), dẫn đến một tai hại lớn không thể nào sửa chữa được. Vì thế cần phải kiếm một bộ chìa khóa ống thích hợp, đặc chế để mở và lắp Spark Plug. Ðể biết thế nào là thích hợp, chúng ta cần biết về cái Spark Plug trong xe của mình trước.
Xem thêm: Dòng Xe Hatchback Là Gì ? Cách Phân Biệt Xe Sedan, Mpv, Xe Crossover
1. Tìm mua Spark Plug mới:
Ngày nay, Spark Plug thường được bán theo đôi. Vì thế có thể bạn phải cần tới 2 đôi (cho xe 4 máy), hoặc 3 đôi (xe 6 máy) và 4 đôi (xe 6 máy). Ðể mua được những Spark Plug thích hợp, bạn chỉ cần vào cửa hàng Auto Parts, nói hiệu xe, đời xe, và kích cỡ đầu máy là người phục vụ cửa hàng sẽ tìm được đồ “pạc” tương đương.
Tuy nhiên, nếu cửa hàng đưa ra nhiều bậc giá tiền, thì bạn không cần phải mua thứ đắt nhất. Spark Plug vào loại trung bình, miễn không phải thứ rẻ tiền nhất là được rồi. Có được Spark Plug, mình mới có thể tìm được dụng cụ thích hợp.
2. Dụng cụ thích hợp:
Ðó là một bộ chìa khóa ống (gồm có socket, wrench, và extension), gọi là Spark Plug socket wrench. Socket là cái ống úp lên trên Spark Plug; Wrench là tay vặn, còn extension là thanh nối.
Socket đi với wrench và extension tạo thành một dụng cụ thích hợp để xoáy mở Spark Plug.
Không nên dùng các loại socket bình thường. Bởi vì Spark Plug có một đầu nhọn nhô lên, và như bạn thấy (trong hình đính kèm) cái chìa khóa thích hợp có một miếng đệm cao su ở bên trong ôm lấy đầu của Spark Plug. Ðồng thời, Socket có một đầu lục giác (6 cạnh), ăn khớp với tay vặn (wrench), và tay vặn có thể được nối dài bởi những thanh extension.
Spark Plug socket có 2 cỡ 5/8 inch (loại phổ thông), và 13/16 inch (ít phổ thông hơn). Bạn phải xem Spark Plug của mình cỡ nào thì chọn socket cỡ đó. Nếu địa phương của bạn không dùng Inch mà dùng meter, thì bạn phải tìm một con số thích hợp theo hệ thống metric.
3. Vị trí Spark Plug:
Ðể cho máy xe nguội hẳn, rồi mở nắp đậy đầu máy lên. Bạn sẽ thấy phô ra một “mê cung” phức tạp, với các bộ phận, đường ống và đường dây nhằng nhịt đan nhau. Tuy nhiên tìm ra Spark Plug không khó khăn. Ðể xem, bloc máy ở đâu? Nó là một bộ phận lớn nhất, gồ lên như một cái hộp úp ở giữa khoang máy. Spark Plug nằm dọc theo cạnh bloc máy. Nhưng bạn không thấy Spark Plug đâu, mà chỉ thấy những đường dây nối vào Spark Plug mà thôi. Cứ lần theo đường dây này, bạn sẽ kéo được Spark Plug ra. Nếu là xe 4 máy, bạn sẽ có 4 Spark Plug, nằm một hàng ngay trước mặt. Nếu xe 8 máy, bạn sẽ thấy 4 Spark Plug ở một cạnh và 4 Spark Plug ở cạnh bên kia. Xe 6 máy thì Spark Plug có thể ở cùng một bên hoặc 2 bên tùy loại. Nói chung, cứ lần theo đường dây là sẽ tìm ra Spark Plug liên hệ.
Bốn spark plugs nằm cạnh nhau trên đầu máy xe.
Xem thêm: Chế Độ Với Viên Chức Khi Trưng Tập Là Gì, Nghĩa Của Từ Trưng Tập Trong Tiếng Việt
Bạn đã tìm ra được đầy đủ các đường dây nối vào Spark Plug, và chuẩn bị kéo dây ra một lúc, phải không? NO, Không! Ðừng làm như vậy! (Xem tiếp bài sau)
Phạm Ðình
Xe lột dên, xe kêu lóc cóc, xe rỉ nhớt…? Xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập III đã phát hành. Cùng với Tập I, Tập II, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque hoặc tiền mặt cho Phạm Ðình, PO Box: 9255, Fountain Valley, California 92728 – 9255. Tel: 714-837-1935. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290.