This entry was posted on Tháng Mười Một 17, 2020, in Lịch sử thế giới phương Tây and tagged Cnut, Cnut Sweynsson, Duke of Normandy, jason ho, knut the great, Normandy, rollo, Sweyn, SWEYN FORKBEARD, viking, vikings. Bookmark the permalink.Bạn nghĩ gì về bài viết này?
Jason Ho/ ncls group
Ngày nay, những người Viking nổi tiếng hơn bao giờ hết. Với các chương trình TV như “Vikings” hay “The Last Kingdom: The Ancient Norsemen” đã đem đến cho thế hệ sau này nhiều cái nhìn mới. Tất nhiên là có rất nhiều tư liệu được lồng vào các chương trình, là nơi mà khảo cổ học và lịch sử học hợp tác cùng nhau. Nhưng những người Viking này là ai? Họ là nhà thám hiểm, nông dân, con buôn, hay là những kẻ man dại? À, họ là tất cả những thứ kể trên bởi vì dân Viking là một dân tộc rất có tổ chức, giàu truyền thống văn hóa, được tạo nên từ đức tin, truyền thống, đội ngũ chiến binh và tham vọng về kinh tế. Nhưng hãy nhớ rằng đó là một nhóm người đa dạng sống trong một thế giới phức tạp.
Đang xem: Viking là gì, nghĩa của từ viking
THỜI ĐẠI VIKING BẮT ĐẦU KHI NÀO?
Khởi đầu thời đại Viking, được nhiều người cho rằng bắt đầu vào khoảng năm 800 Công Nguyên. Judith Jesch, giáo sư nghiên cứu Viking của Đại học Nottingham, giải thích rằng: “víkingr là những người đi khai phá, đôi khi bằng đường bộ, đôi khi bằng đường biển, và đôi khi đi cùng các nhóm khác. Víkingr không bao hàm bất kỳ sắc dân nào và nó là một thuật ngữ trung tính, có thể dùng cho nhóm này hoặc nhóm khác. Hoạt động của các víkingr không có gì khác biệt mấy, có thể là đột kích gây chiến, nhưng không hẳn chỉ dựa vào điều đó.”
Nhưng quan điểm được chấp thuận nhiều nhất là: thời đại Viking bắt đầu kể từ khi người Bắc Âu tiến hành xâm lược vào các khu vực khác, mà theo nhiều học giả, là vào năm 793 Công Nguyên, khi chinh phục Tu viện Lindisfarne ở Anh quốc. Nhưng có ý kiến khác cho rằng, nếu chỉ xem người Viking như những nhà thám hiểm vùng đất mới, thì thời đại Viking bắt đầu vào năm 725, khi người Na Uy, mang trên mình sứ mệnh hòa bình, xuôi dòng đến Ribe, Đan Mạch.
Và thời đại đó cũng chấm dứt chánh thức vào năm 1066, khi Vua của Na Uy, Harald Hardrada, tử trận trên chiến trường Stamford Bridge – cuộc xâm lược cuối cùng của các chiến binh Viking vào trung tâm Châu Âu.
CÁC VỊ VƯƠNG NỔI TIẾNG
Tên người thời Viking thường được gọi kèm chung với một biệt danh, chẳng hạn như Sigurd Phì Lũ hay Thorfill Người chẻ sọ. Đôi khi tính cách hay đặc điểm cá nhân còn được đưa vào tên, như Lover, Good, Short, Wise hay Long. Nhiều người Viking còn nổi tiếng trong các câu chuyện thần thoại hay trên các chương trình TV – mặc dù trên thực tế cuộc đời của họ kém lãng mạn và có phần tàn bạo hơn.
Harald “Blatand (Bluetooth)” Gormsson (Harald Răng Xanh) từng là Vua của Đan Mạch và Na Uy vào thế kỷ 10. Ông có công thống nhất Đan Mạch. Mặc dù đa số những người theo ông đều là dân ngoại đạo, nhưng Harald vẫn cố gắng truyền bá Cơ Đốc giáo vào vương quốc của ông. Theo nhiều học giả, ông có biệt danh “Răng Xanh” bởi vì ông có một cái răng sâu màu xanh hay thâm đen. Ngày nay, biệt danh này được đặt cho một công nghệ kết nối không dây tiêu chuẩn. Những nhà sáng tạo cho rằng kỹ năng tập hợp mọi người lại với nhau để cùng đàm phán trong hòa bình của Harald Bluetooth thì thích hợp với một công nghệ viễn thông hiện đại.
Ragnar Lothbrok (Lodbrok) là tên của một chiến binh Viking quen thuộc với mọi người nhất ngày nay. Ông được cho là đã càn quét khắp nước Anh và Pháp đồng thời thành lập đội quân The Great Heathen Army (còn được gọi là Great Danish Army hay The Great Viking Army). Tuy nhiên, cũng như Vua Arthur huyền thoại, hình ảnh của Ragnar được tái hiện bởi sự hợp nhất một số các nhân vật lịch sử với một chút tính cách trong thần thoại. Ông là một thủ lãnh trong chiến trận, là Vua của Đan Mạch và Thụy Điển và là người Scandinavia đầu tiên xâm lược đảo Anh. Đã có nhiều truyền thuyết về ông, đặc biệt là “Truyền thuyết về Ragnar Lothbrok và Gesta Danorum” (Gesta Danorum là tác phẩm của sử gia Đan Mạch thế kỷ 12 Saxo Grammaticus). Tác phẩm “Biên niên sử Anglo – Saxon” cũng viết về Ragnar như là nhà chinh phục người Viking hùng mạnh và nổi bật nhất kể từ năm 840 Công Nguyên. Cái tên Ragnar và biệt danh Lothbrok đều có nhiều biến thể khác nhau. “Lothbrok” có thể hiểu là “quần có lông” hay “quần xù xì” vì ông thường cho may những cái quần như vậy để mặc khi chiến đấu với rồng hay rắn khổng lồ và ngăn chúng cắn được ông.
Truyền thuyết kể rằng Bjorn Ironside cai trị Thụy Điển như là vị vua đầu tiên của Nhà Munsö, triều đại hoàng gia sớm nhất Thụy Điển. Ông sống trong suốt thế kỷ 9 và là con của Ragnar Lothbrok. “Truyền thuyết về Ragnar Lothbrok và Các con trai” kể lại rằng Bjorn và các anh em trai của mình kế tục ý chí của cha mà tiếp tục gây kinh hoàng lên các vùng đất của Anh, Pháp, Normandy, Lombardy. Ông và các anh em của mình là những thủ lãnh của quân đoàn Great Heathen, là một liên minh các chiến binh Viking từ Đan Mạch và các vùng Scandinavia, thường xuyên tiến hành các chiến dịch quân sự chống lại các vương quốc Anglo – Saxon trong suốt nửa sau thế kỷ 9.
NỀN KINH TẾ VÀ GIAO THƯƠNG
Người ta cho rằng lịch sử người Viking gắn liền với các cuộc tranh luận xem họ là những chiến binh hay các lái buôn. Nhưng sự phân chia này đã được chấm dứt, phần lớn trong các cuộc tranh luận mang tính học thuật. Nhiều bằng chứng về việc giao thương của người Viking được đưa ra vào cuối thập niên 70 và 80.
Chúng ta có thể cho rằng, các hành trình trên biển của dân Scandinavia không chỉ nhằm khai phá các vùng đất ở Iceland và Greenland bằng chiến tranh, mà còn bằng đường giao thương kinh tế. Tích trữ, giám tuyển, khoe khoang, và phân phối của cải là trung tâm của nền kinh tế xã hội thời Viking. Các thủ lãnh thì vận những bộ trang phục được chuẩn bị kỹ lưỡng, với các loại trang sức bắt mắt và cơ thể chải chuốt.
Các đồ trang trí Bắc Âu còn có mục đích khác là thường được dùng trong các giao dịch tiền tệ, nên người Viking thích sử dụng kim loại quý hiếm để chế tác. Sừng hưu nai cũng rất quan trọng vì chúng được sử dụng để tạo ra lược, kim, và các vật dụng khác.
Nếu như có một món đồ quá cồng kềnh so với đối tượng giao dịch, thì món đồ đó sẽ được chia thành các phần nhỏ hơn phù hợp với giao dịchđó. Cách mà người Viking sử dụng đồ trang sức của họ cũng giống như cách chúng ta sử dụng ví thời hiện đại.
VŨ KHÍ VÀ CHINH PHẠT
Các nhà khảo cổ đưa ra ý kiến cho rằng những biến đổi khí hậu trong thời điểm đó đã thúc đẩy nông nghiệp, gây ra sự gia tăng dân số mạnh mẽ, điều này đã làm cho người Viking phải lên đường tìm kiếm những vùng đất mới. Những người còn lại duy trì chế độ thủ lãnh ở quê nhà, tài trợ cho những cuộc truy tìm kho báu để cố gắng làm phong phú thêm sự giàu có, duy trì sự thống trị và quyền lực. Ngày nay vẫn còn tranh cãi về số lượng phụ nữ Viking có tham gia vào các cuộc chinh phạt. Người Viking đã tiến hành các cuộc đột kích và thiết lập nên các thuộc địa khắp châu Âu và xuôi về phía đông đến Nga. Vào giữa thế kỷ 11, đế chế của người Bắc Âu mở rộng sang Anh, Iceland, Greenland và Canada, và họ cũng tiến hành đánh chiếm các cảng ở Ý và Tây Ban Nha cũng như là ở Constantinople.
Ít nhất là từ năm 795 đến năm 836 Công Nguyên, đã có vô số cuộc đột kích với chiến lược “đánh chiếm và rút lui” của cả người Bắc Âu và người Đan Mạch vào Ireland. Có khả năng do các tu viện Cơ Đốc giáo ở Ireland là mục tiêu vì chúng được bảo vệ kém và chứa nhiều của cải dưới dạng đồ kim loại quý và cả sức người. Định cư ở những vùng đất giàu có của người Cơ Đốc giáo cũng mang lại triển vọng tốt hơn so với việc ở lại vùng quê nhà Scandinavia nghèo tài nguyên.
Một cuộc đột kích nổi tiếng đã diễn ra tại Luni, nay thuộc tỉnh La Spezia – Ý, nơi Bjorn (hoặc Hastein) gửi sứ giả đến Giám mục để thông báo cho ông ta về cái chết của mình. Sứ giả nói rằng trên giường bệnh, ông đã cải đạo sang Cơ Đốc giáo và ước muốn khi chết của ông là được chôn cất trên khu đất thánh này. Đức Giám mục cho phép người Viking đưa thi thể thủ lãnh của họ vào thị trấn. Khi người Viking đặt chân vào Luni, Bjorn đã nhảy ra khỏi quan tài của mình, xông thẳng đến cổng thành và mở đường cho những người Viking còn lại vào trong. Có một sự lầm lẫn ở đây rất buồn cười, là Bjorn tấn công vào Luni nhưng ông cứ nghĩ là đang tấn công vào Roma.
Có một sự hiểu lầm tai hại rằng người Viking thường lập đội hình “lá chắn”, đứng gần nhau trong trận chiến, giống phong cách lính lê dương La Mã hay các chiến binh Sparta. Một chiếc khiên điển hình của người Viking tương đối nhỏ và nhẹ, được sử dụng như một vũ khí phụ, phong cách của họ là lao thẳng vào trận hình đối phương, dùng sức và khiên đánh bật đối thủ. Họ sử dụng một loạt các kỹ thuật chiến đấu cá nhân điêu luyện và hiệu quả. Một trong số đó gọi là “svinfylking” (đội hình Mũi tên hoặc đội hình Nanh lợn), được sử dụng để tấn công và xuyên thủng tường chắn của kẻ thù bằng một chiếc rìu làm vũ khí chính, một thứ có hiệu quả trong việc tạo ra nỗi sợ hãi.
Rìu Dane là một vũ khí sử dụng bằng hai tay và dùng riêng trong chiến đấu. Nổi tiếng vì được sử dụng bởi các “huscarl” (tiếng Anh cổ, chỉ các cận vệ hoàng gia Bắc Âu) của Vua Harold II trong trận Hastings vào năm 1066 Công Nguyên và được mô tả trên Tấm vải Bayeux, là một tấm vải thêu dài gần 70m và cao 50cm, mô tả các trận chiến giữa vua Anh William xứ Normandy và Harold xứ Wessex. Một loại rìu chiến khác của người Viking là loại rìu có một phần lưỡi rìu kéo dài như một cái móc, sử dụng bằng một tay và còn dùng để móc vũ khí hoặc lá chắn của kẻ thù. Khi không chiến đấu, loại rìu này cũng được sử dụng để chặt gỗ.
SỨC MẠNH THỦY QUÂN – TRƯỜNG CHIẾN HẠM
Tàu chiến và các vùng biển có một tầm quan trọng rất lớn trong các nền văn hóa Bắc Âu kể từ thời kỳ Đồ Đồng. Nhiều sử gia cho rằng ngành đóng tàu của người Viking là một trong những thành tựu kỹ thuật và nghệ thuật vĩ đại nhất trong thời kỳ “Đêm trường Trung Cổ” ở châu Âu. Những chiến thuyền này lướt rất nhanh, đồng thời có đủ sức mạnh để sống sót qua các cuộc vượt biển trong khi độ mớn nước chỉ có 50 cm (khoảng 20 inch), cho phép tàu di chuyển trong vùng nước rất nông.
Những chiến thuyền này nhìn chung mảnh mai và linh hoạt, với các đầu đối xứng và có sống thuyền vững chắc. Chúng được đóng theo phương pháp “clinker built”, là phương pháp đóng thuyền trong đó các cạnh của tấm ván thân thuyền được đặt chồng lên nhau. Một số chiến thuyền có thể có đầu rồng hoặc các hình tượng khác nhô ra từ mũi thuyền và đuôi thuyền.
Những con thuyền của người Viking đã thúc đẩy họ bắt tay vào các chuyến giao thương, xâm lược và thám hiểm. Chúng là một phần quan trọng của xã hội Viking, không chỉ là một phương tiện đi lại mà còn vì uy tín mà chiếc thuyền này mang lại cho chủ sở hữu hoặc thuyền trưởng. Đó là lý do tại sao nếu một quý tộc thượng lưu không được chết trên biển cả, anh ta vẫn sẽ được chôn trong một con tàu ở trên đất liền, thường được chôn theo cả vũ khí và đồ gốm quý hiếm. Đã có một số phát hiện như vậy trong thế kỷ 20, chẳng hạn như chiếc Gokstad (từ năm 890 Công Nguyên) và chiếc Oseberg (từ đầu thế kỷ 9 Công Nguyên). Họ tin rằng những chiếc thuyền này cũng sẽ cung cấp cho họ một lối đi an toàn sang thế giới bên kia.
MỘT NGÀY THƯỜNG NHẬT CỦA NAM NỮ BẮC ÂU CỔ
Kỹ năng thủ công và khả năng đóng tàu của người Viking thường bị lu mờ bởi hình ảnh định kiến về những kẻ xâm lược hung bạo, những kẻ cướp bóc hoặc những người thám hiểm. Nhưng có nhiều khía cạnh thông thường hơn trong cuộc sống của đàn ông và phụ nữ Bắc Âu. Trong lãnh vực nghề nghiệp, người Viking là những nông dân giàu kinh nghiệm, thợ đóng tàu, thương nhân, thợ rèn, thợ kim hoàn, thợ kim loại, đầu bếp, thợ may và thợ thủ công, và di sản này vẫn còn được con cháu họ lưu truyền cho đến ngày nay.
Người Bắc Âu làm đồ trang sức dưới dạng vòng tay, nhẫn, vòng cổ, v.v… rất đẹp và tinh xảo, từ nhiều chất liệu khác nhau bao gồm đồng, sắt, vàng, bạc, hổ phách và nhựa thông. Đầu thời Viking, những món đồ trang sức này rất đơn giản, nhưng theo thời gian, các món đồ trở nên chi tiết và tinh xảo hơn.
Nơi ở của người Viking hoàn toàn được xây dựng theo các thứ bậc trong xã hội, trong đó một số người bị bắt làm nô lệ và bị bỏ lại để sống với gia súc hoặc rác rưởi, trong khi những người khác ngự trị trên ghế cao. Các hộ gia đình lớn có thể bao gồm một cặp vợ chồng, thê thiếp, phụ tá, nông dân và chiến binh, động vật, người làm công, khách và một loạt con cái của họ. Mặc dù sống chung dưới một mái nhà nhưng những công việc hàng ngày và cách phân chia thứ bậc trong cộng đồng đã tạo ra ngưỡng giữa các nhóm và khiến mọi người trở nên khác biệt với nhau.
Các bức vách của một ngôi nhà lớn thường được làm từ một cấu trúc các cây gỗ dính vào nhau, sau đó trát một lớp keo lên. Một số nhà lớn có lò rèn bên trong, mặc dù phổ biến hơn là lò rèn được đặt trong một chái nhà riêng biệt. Mái nhà thường được làm bằng tranh hoặc ván lợp bằng gỗ.
Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy những thứ – chẳng hạn như nồi, dao, và vòng sắt – được chôn trong hoặc gần cửa ra vào. Có lẽ những đồ vật này được dùng để bảo vệ ngôi nhà khỏi những thế lực siêu nhiên từ bên ngoài. Và việc lưu ký các hiện vật đồng thời tạo nên mối liên hệ giữa cuộc sống hàng ngày của con người và ngôi nhà của họ. Người Viking cũng có một truyền thống kỳ lạ và hoàn toàn độc đáo: họ chôn cất nhà riêng của mình.
TÔN GIÁO VÀ THẦN THOẠI
Người Bắc Âu cổ đại lưu trữ rất ít tư liệu, vì vậy nguồn chính thống để chúng ta tham khảo về niềm tin tâm linh của họ đến từ các truyền thuyết của Iceland và Eddas, tuyển tập thơ ca của người Bắc Âu cổ, được viết bởi những người theo đạo Thiên chúa và chỉ có thể được tin cậy như là “bằng chứng” ở một mức độ nhất định. Nổi tiếng nhất là Prose Edda, được viết bởi một người Cơ Đốc giáo vào thế kỷ 13, chính trị gia người Iceland Snorri Sturluson.
Xem thêm: Chỉ Số Wbc Là Gì – Chỉ Số Xét Nghiệm Wbc Cao Có Nguy Hiểm Không
Tôn giáo ngoại đạo cũ của người Bắc Âu cổ là một tập hợp các vị nam thần và nữ thần, tương tự như các vị thần trên đỉnh Olympia của Hy Lạp, đứng đầu là thần vương của Asgard, Odin và nữ hoàng Frigga. Đó là những câu chuyện về vùng đất nơi sinh sống của những sinh vật thần bí như yêu tinh, người lùn, người khổng lồ và quỷ tộc. Họ có những anh hùng, những chiến binh tiêu diệt những con rắn khổng lồ, và những câu chuyện của họ cũng bao gồm Cây Thế Giới (Yggdrasil) và những chữ rune kỳ bí.
Nhưng mọi thứ đã thay đổi khi Công Giáo hòa nhập với tôn giáo đa thần cũ và cuối cùng trường tồn đến ngày nay. Vị vua Scandinavia đầu tiên được cải đạo là Harald Klak, người Đan Mạch lưu vong (được rửa tội vào năm 826 Công Nguyên). Và một trong những bước ngoặt quan trọng nhất trong quá trình Cơ Đốc hóa Scandinavia là sự cải đạo của vua Đan Mạch Harald Bluetooth vào những năm 960.
ĐÁM TANG VIKING VÀ NIỀM TIN VÀO KIẾP SAU CỦA NGƯỜI BẮC ÂU CỔ
Người Viking tin vào kiếp sau, và các hoạt động hành lễ của họ có thể được tham khảo thông qua các nguồn khảo cổ và văn bản cổ. Một trong những cảo bản nổi tiếng nhất mô tả một đám tang của người Viking được tìm thấy trong các bài viết của Ahmad Ibn Fadlan, một thành viên của đoàn sứ giả Abbasid (còn gọi là nước Đại Thực, là vương triều Hồi giáo thứ 3 của người Ả Rập) được cử đến Volga Bulgaria (còn gọi là Volga – Kama Bulgar, tồn tại từ thế kỷ 7 đến thế kỷ 13, nay là phần lãnh thổ thuộc Châu Âu của Nga). Ông viết về sự hiến tế một cô gái nô lệ trong lễ chôn cất đặc biệt quan trọng của một thủ lãnh Viking. Nhưng loại nghi lễ này thật sự rất hiếm. Phổ biến hơn là người Viking tin rằng có thể mang tài sản của họ sang thế giới bên kia, vì vậy họ chôn cất những đồ vật quan trọng cùng với người đã khuất của họ.
Người Viking cũng tin rằng những chiến binh ngã xuống trong trận chiến sẽ giành được quyền vào Valhalla, một lâu đài khổng lồ nằm ở Asgard, thuộc quyền của Odin (tương truyền linh hồn của các chiến binh Viking tử trận sẽ được các Valkyrie dẫn dắt vào Valhalla). Ở đó, các chiến binh đã ngã xuống sẽ được cho ăn uống và chiến đấu cho đến Ngày phán xét Ragnarok. Vì vậy, điều cần thiết là những chiến binh Viking đã chết phải được trang bị mũ giáp, vũ khí như khi còn sống để chuẩn bị cho hành trình đến và ở lại Valhalla. Ngoài Valhalla, các cõi chết khác của người Viking bao gồm Folkvangr (dành cho các chiến binh), Helgafjell (dành cho những người sống tốt), và Helheim (dành cho những người sống hèn).
Người Viking tin rằng nếu người chết không được trân trọng, họ có thể trở lại như một “draugr” (dạng như zombie thời hiện đại) để ám ảnh người sống. Những xác sống này có thể gây nhiều rắc rối cho cuộc sống, bao gồm mất mùa, thất bại trong chiến tranh và dịch bệnh. Nếu nghi ngờ một “draugr” đang gây hại, người Viking sẽ khai quật những người mới chết gần đây và tìm kiếm các dấu hiệu hoạt động của cái xác. Khi xác định được một “draugr” cụ thể, họ sẽ chôn cất lại thi thể với nhiều đồ quan trọng hơn, cho rằng người đó là một người được kính trọng trong cuộc sống. Ngoài ra, một chiếc cọc gỗ được sử dụng để ghim cái xác xuống đất và chặt đầu để cái xác không quay lại phá hoại.
Các truyền thuyết cũng đầy rẫy câu chuyện về những người nhận được lời báo mộng từ người chết, người chết rên rỉ trong các gò mộ, hoặc ám ảnh ngôi nhà cũ của họ. Trong suốt thiên niên kỷ đầu tiên, xương người đôi khi được chôn trong nhà, bao gồm cả trẻ sơ sinh được chôn trong lò sưởi. Việc chôn cất cơ thể người chết dưới ngưỡng cửa hoặc trong các tầng hầm của ngôi nhà, hoặc chôn người chết trong nhà khi họ rời đi, rất có ý nghĩa đối với cuộc sống của họ.
TỔ TIÊN NGƯỜI VIKING VÀ DI SẢN CỦA HỌ
Thời đại Viking có thể được coi là tương đối ngắn, nhưng ảnh hưởng của họ đối với các thế hệ tương lai là rất đáng kể. Họ có ảnh hưởng đến tiếng Anh hiện đại, với những từ ngữ như “ransack” (lục soát), “window” (cửa sổ), “market” (thị trường), “outlaw” (ngoài vòng pháp luật), “husband” (chồng) và “honeymoon” (tuần trăng mật)…; người Ireland đưa thịt gà vào chế độ ăn kiêng, do họ phát hiện ra ở Trung Quốc trong các chuyến thám hiểm; trao đổi vật phẩm thông qua giao thương với Ba Tư, đế chế Byzantine và Châu Á. Trong nhiều thế kỷ tiếp theo, và cho đến ngày nay, ảnh hưởng của người Scandinavia có thể được nhìn thấy trong văn học, hàng thủ công, phong cách trang trí và ẩm thực lên các nền văn hóa bên ngoài Scandinavia.
Khi khoa học ngày nay càng lúc càng tiến bộ và dấu vết DNA ngày càng phổ biến, nhiều người sống ở Vương quốc Anh và Ireland đang nghiên cứu về nguồn gốc tổ tiên của họ và cố xác định mã gen của người Viking. Còn một cách xác đinh nhanh chóng cho thấy một gia đình có thể có nguồn gốc Viking hay không, rằng nếu họ của gia đình đó có kết thúc bằng hậu tố “-son” hoặc “–sen”, thì rất có thể tổ tiên của họ có nguồn gốc từ Bán đảo Scandinavia vào thời Viking.
Ngày nay, di sản của người Viking vẫn trường tồn mãi mãi giữa sức hấp dẫn của các chương trình truyền hình mà nói về họ như những kẻ chinh phục, nông dân và nhà thám hiểm, và cả sợi dây DNA của họ!
Theo: Riley Winters – Ancient Origins
“ROLLO KẺ CHINH PHỤC” CHIẾM VÙNG NORMANDY LÀM THUỘC ĐỊA
Rollo là một thủ lãnh người Viking nổi tiếng sống vào cuối thế kỷ 9 đầu thế kỷ 10 Công Nguyên. Ông được biết đến như là vị thủ lãnh cai trị và là vị Công tước đầu tiên của xứ Normandy (first Duke of Normandy). Trên thực tế thì Rollo được cho là không có sử dụng tước hiệu “Công tước” này. Đó là do những hậu duệ sau này của ông sử dụng mỗi khi nhắc đến ông. Ngày nay, Rollo trở thành một phần trong văn hóa đại chúng, điều này phải cám ơn diễn viên người Anh Clive Standen, người đã đóng vai Rollo trong chương trình TV “Vikings”. Tuy nhiên, vai diễn “Rollo” trên TV chỉ diễn tả được một phần nhỏ trong cuộc đời vị thủ lãnh vĩ đại này trong lịch sử.
Rollo, còn được biết đến như là Rollon (trong tiếng Pháp), Rou (trong tiếng Norman), và Hrólfr (trong tiếng Bắc Âu cổ). Có rất nhiều tài liệu thời Trung Cổ viết về cuộc đời của Rollo. Phần lớn được viết bởi các sử gia người Na Uy và Đan Mạch. Một bảng tiểu sử chánh thức của Rollo được ghi nhận trong tác phẩm “Lịch sử vùng Norman”, được soạn bởi sử gia Dudo xứ Saint-Quentin trong suốt nửa cuối thế kỷ 10 Công Nguyên. Vào năm 986, Dudo, một thầy tu xứ Saint-Quentin, người được cử đến Norman bởi Bá tước vùng Vermandois, đế tìm kiếm sự giúp đỡ nhằm chống lại Hugh Capet, vị Vua người Frank của vương triều Capet. Sau đó, Dudo được thuê lại bởi Richard I, cháu của Rollo, để viết lại lịch sử các vị công tước của xứ Norman này. Vào khoảng từ năm 1015 đến 1026 Công Nguyên, Dudo hoàn thành xong công trình của ông là “Liên quan đến phong tục và hành vi của các Công tước đầu tiên của xứ Norman” (De moribus et actis primorum Normanniae ducum, tiếng Anh là “Concerning the Customs and Deeds of the First Dukes of the Normans”).
ROLLO, CHIẾN BINH VIKING VÀ CON ĐƯỜNG ĐẾN QUYỀN LỰC
Rollo được ghi nhận là ra đời vào khoảng năm 860 Công Nguyên, và không rõ nơi xuất xứ, người ta chỉ biết quê hương của ông là ở vùng Scandinavia nhưng không rõ là Đan Mạch hay Na Uy. Theo sử gia Dudo, Rollo cất tiếng khóc chào đời tại vùng Dacia xung quanh dãy Alps thuộc Đông Âu. Nhiều người diễn giải vùng đó thuộc Đan Mạch. Tuy nhiên, có nguồn khác ghi nhận Rollo đến từ Na Uy. Sử gia Snorri Sturluson viết trong tác phẩm “Heimskringla” rằng có một chiến binh Viking người Na Uy là Rolf Ganger, có vài điểm giống với Rollo. Cái tên “Rolf Ganger” có nghĩa là “Rolf Người đi bộ” và biệt danh này được đặt cho ông vì “ông mập mạp đến nỗi không con ngựa nào có thể chở được ông nên ông muốn đi đâu thì đều phải đi bộ”. Vị Rolf Ganger này cũng có xuất hiện trong các tài liệu vùng Iceland – Na Uy, như quyển “Lịch sử Na Uy” viết bằng tiếng Latin và quyển “Fagrskinna”.
Rollo có thể là người Na Uy cũng có thể là người Đan Mạch, nhưng chắc chắn là ông đã bị trục xuất ra khỏi quê nhà. Theo Dudo, vị vua cai trị vùng Dacia có xung đột với gia tộc của Rollo. Khi cha của Rollo chết, ông để quyền thừa kế lại cho 2 người con trai là Rollo và Gurim. Vị vua nhân cơ hội ông chết để mở rộng lãnh thổ và “giáng tai họa xuống đầu người con trai vì tội lỗi của người cha”. Cuối cùng, vị vua quyết định tấn công Rollo, nhưng không thể nào đánh bại được ông. Cuộc xung đột kéo dài hơn 1 năm trời. Nhận thấy không có kết quả gì, vị vua quyết định đình chiến với Rollo. Rollo đón chào hiệp định đình chiến này, nhưng đâu ngờ đã trúng kế của tên vua. Khi đêm xuống, hắn đánh úp lãnh thổ của Rollo, đồng thời cho quân mai phục xung quanh. Hắn giả vờ đánh không lại để dẫn dụ Rollo ra khỏi thành, trúng bẫy mai phục của hắn. Rollo phát hiện ra mình bị kẹt giữa 2 đội quân giáp công, người của ông lần lượt ngã xuống, kể cả người em trai. May mắn là, ông chạy thoát khỏi vùng Dacia và dong buồm ra khơi về đảo Scania với đội quân còn sót lại.
Câu chuyện về việc bị trục xuất cũng được ghi nhận trong quyển “Heimskringla”. Theo Sturluson viết, Rollo là con trai của Bá tước Ragnvald, bằng hữu của vị Vua Na Uy, Harald Fairhair, với Hild, con gái của Rolf Nefia. Rollo có người em trai là Thorer, cùng nhiều người anh em cùng cha khác mẹ khác. Khi Rollo trưởng thành, ông trở thành một chiến binh Viking đáng sợ. Một mùa hè nọ, ông càn quét bờ biển Viken. Harald, vô tình cũng đang ở Viken, nghe về cuộc càn quét và rất tức giận, vì ông đã cấm người của mình cướp bóc dọc theo biên giới Na Uy. Vị vua triệu tập một hội đồng và tại đây Rollo bị tuyên bố có tội. Rollo chấp nhận hình phạt và lên thuyền ra khơi về phía Tây, nơi ông tiếp tục các cuộc càn quét của mình.
ROLLO VÀ CÁC CHIẾN BINH VIKING CÀN QUÉT PARIS, PHÁP
Rollo sống vào thời kỳ mà người Châu Âu gọi là “Thời Đại Viking”. Thời đại này kéo dài từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 11 Công Nguyên. Suốt Thời đại Viking, các kẻ chinh phục từ vùng Scandinavian, như Rollo, thường xuyên cướp bóc tài sản khắp các vùng bờ biển. Mặc dù quần đảo Vương quốc Anh là nạn nhân của hầu hết các cuộc cướp bóc này, các chiến binh Viking cũng thường đặt chân lên lục địa Châu Âu, và đã từng vươn xa tới tận Đông Âu. Tuy nhiên, các chiến binh Viking không va chạm nhiều với các quốc gia trong lục địa Châu Âu, và các hoạt động của họ ở Đông Âu cũng không có gì bạo lực. Ở quần đảo Vương quốc Anh và ở Đông Âu, họ trở thành các người định cư lâu dài. Còn trong lục địa, họ không may mắn khi thiết lập định cư, ngoài trừ Rollo.
Trong khi Rollo phát hiện ra vùng Normandy, ông không hẳn là người Viking đầu tiên càn quét nước Pháp, hoặc vùng Tây Frank (West Francia, vùng đất phía Tây của Đế quốc Frank bị chia cắt thành Đông và Tây Frank). Người Viking đã càn quét nước Pháp từ cuối thế kỷ 8 Công Nguyên. Khi nước Pháp còn là một phần của Đế chế Carolus (Carolingian Empire, là một đế chế lớn của người Frank thời đầu Trung Cổ ở Tây và Trung Âu), hoàng đế lúc đó là Charlemagne, cho xây dựng các pháo đài dọc bờ biển để bảo vệ vương quốc của mình. Mặc dù các pháo đài này ngăn chặn được một số cuộc tấn công của người Viking, nhưng không thể ngăn cản bước tiến của họ. Một trong những cuộc tấn công nổi tiếng nhất của người Viking là Trận bao vây thành Paris vào năm 845 Công Nguyên. Năm đó, hơn 5000 chiến binh Viking đã bao vây thành Paris. Người Viking đến Paris thông qua sông Seine trên 120 chiến thuyền dẫn đầu bởi thủ lãnh Ragnar (Reginherus). Vị thủ lãnh này đôi lúc được cho là Ragnar Lothbrok, một nhân vật nổi bật trong các truyền thuyết Bắc Âu. 4 năm trước Trận bao vây, vị Ragnar này được ban cho một số vùng đất thuộc vùng Flanders (là một vùng đất lớn gồm một phần nước Pháp, Bỉ và Hà Lan ngày nay) bởi Hoàng đế Charles Hói (Charles the Bald, cháu của Charlemagne). Tuy nhiên, sớm thôi, vị Ragnar này làm mất lòng vị Hoàng đế, bị ép buộc phải hồi hương.
Để trả thù, Ragnar quyết định mở cuộc tấn công nước Pháp. Các chiến binh Viking xuôi dòng sông Seine, và cướp bóc ở Rouen trên đường đến Paris. Charles quyết tâm bảo vệ Vương cung Thánh đường Thánh Denis, về phía Bắc của Paris, nên ông tập hợp quân đội, chia thành 2 đồn trú đóng quân bên 2 bờ sông Seine. Ragnar tấn công đồn trú nhỏ hơn, đánh bại họ, và bắt luôn tù binh. Sau chiến thắng này, người Viking tiếp tục hành trình và đến được Paris vào lễ Phục Sinh. Ragnar và người của ông tiến vào thành và cướp phá. Người Viking chỉ rời Paris khi một rương vàng bạc vào khoảng 7000 livres được trả cho họ. Khi Ragnar rút quân, ông còn tiến hành càn quét một số vùng đất của người Frank nữa.
Vài thập niên tiếp theo, người Viking tiến hành nhiều cuộc tấn công trên vùng Tây Frank. Ngay cả thành Paris cũng bị tấn công tổng cộng 3 lần trong suốt thập niên 860. Trong mỗi lần đó, người Viking chỉ bỏ đi sau khi cướp bóc hoặc được trả tiền chuộc. Tuy nhiên, cùng lúc đó, người Frank bắt đầu đoán được các cuộc tấn công này. Ví dụ, năm 846 Công Nguyên, 2 cây cầu tạm được dựng lên để băng qua sông Seine đến Paris (vị trí ở đảo Île de la Cité). Hơn nữa, thành Paris đã được gia cố vững chắc để ngăn bước tiến của người Viking. Những sự chuẩn bị này được thử nghiệm lần đầu tiên vào năm 885, khi người Viking một lần nữa tấn công thành Paris.
Mặc dù thành Paris được gia cố vững chắc, nhưng vương quốc Tây Frank lại trở nên suy yếu dần dần từ năm 885. Ví dụ cho vấn đề này là cái chết của Vua Charles vào năm 887, và được kế vị bởi một loạt các vị vua đoản mạng khác. Người Viking nhận ra được sự suy yếu của người Frank và chớp lấy cơ hội này để tấn công thành Paris một lần nữa. Đội quân Viking, được dẫn dắt bởi Sigfred, Sinric, và Rollo, đưa ra tối hậu thư cho nhà vua Charles Phì Lũ (Charles III, hay còn gọi là Charles the Fat). Khi các yêu cầu không được đáp ứng, họ mở một cuộc tấn công vào Paris.
Cuộc chiến vệ thành chỉ còn trông chờ vào Odo, Bá tước thành Paris. Ông chuẩn bị cho cuộc xâm lược của người Viking bằng cách cho dựng 2 tháp canh bảo vệ những cây cầu được xây vào năm 864. Cuối tháng 11 năm 885, người Viking cũng đã tới nơi. Họ yêu cầu cống nạp, nhưng bị từ chối. Vì thế, họ bắt đầu cho vây thành. Thử thách lớn nhất dành cho họ là 2 cây cầu, 1 bằng đá, 1 bằng gỗ. Vì cầu bằng gỗ dường như yếu hơn nên người Viking tập trung vào điểm này trước. Họ cố gắng phá hủy tháp canh tại đây, nhưng phải mất 3 tháng mới thành công. Tháng 2 năm 886, người Viking cố phá hủy cây cầu gỗ bằng cách cho các con thuyền bốc cháy đâm vào nó. Mặc dù cây cầu không sập nhưng đã bị suy yếu. Sau đó, một trận lụt sau cơn mưa lớn cuối cùng cuốn trôi cây cầu. Ngọn tháp canh bây giờ đã bị người Viking chiếm lĩnh.
Tuy nhiên, tòa thành vẫn sừng sững. Tuy tấn công vào Paris, nhưng người Viking cũng tranh thủ càn quét các vùng ngoại ô xung quanh. Điều này tạo cơ hội cho người Frank bổ sung lương thực và tìm kiếm sự giúp đỡ từ bên ngoài. Đến tháng 4 Sigfred nhận ra rằng ông không thể tiếp tục vây thành được nữa. Vì thế, ông yêu cầu một món hời nhỏ (khoảng 60 livres bạc) để rút quân. Tuy nhiên, Rollo và người của mình tiếp tục vây thành. Suốt mùa hè, những người Viking còn lại tấn công lần cuối vào thành phố nhưng vẫn không thành công. Cuối cùng nhà vua cùng đội quân giải vây cũng xuất hiện.
Tuy nhiên, thay vì chống lại người Viking, Charles quyết định trả cho họ 700 livres bạc để bãi bỏ cuộc bao vây. Người Viking sau đó tấn công vùng Burgundy, lúc này đang chống lại ách cai trị của người Frank. Người dân thành Paris cảm thấy bị phản bội bởi hành động của nhà vua. Khi người Viking quay về nhà sau khi cướp phá vùng Burgundy, người dân Paris từ chối cho họ xuôi dòng sông Seine. Kết quả là, người Viking phải kéo lê những chiến thuyền của họ trên đất liền đến một khu vực sông khác ở ngoại ô. Sau khi Vua Charles bị hạ bệ vào năm 888, Odo, người được tôn vinh như là “Đấng cứu tinh của Paris”, trở thành vị vua mới của vùng Tây Frank.
Về phần Rollo, ông trở về quê nhà, nhưng quay lại Tây Frank vào đầu thế kỷ 10 Công Nguyên. Tới năm 911, ông tự thiết lập cơ sở tại Thung lũng sông Seine. Cùng năm đó ông cố gắng tấn công thành Paris nhưng không thành công. Rollo cố bao vây thành Chartres nhưng thất bại. Nhà vua, Charles Đơn Sơ ( Charles the Simple), quyết định rằng thay vì loại bỏ Rollo, tốt hơn hết là nên thỏa hiệp với ông. Kết quả là Hiệp định Saint-Clair-sur-Epte được thiết lập giữa 2 bên. Để đổi lấy vùng Neustria, Rollo phải từ bỏ cách hành xử của một người man rợ. Vùng đất này về sau gọi là vùng Normandy, người dân trong vùng gọi là người Norman, một cách nói chệch theo chữ “Northmen” ý chỉ dân Bắc Âu. Rollo sau này không còn là kẻ thù nữa mà là một trong các lãnh chúa của các đời vua Pháp.
ROLLO THIẾT LẬP HOÀNG TRIỀU NORMANDY
Theo sử gia Dudo, Rollo được vua Charles gả con gái, là Gisela, cho để kết minh. Dudo còn kể câu chuyện mà trong đó Rollo đã hôn lên chân của vua Charles, như là một dấu hiệu cho sự phục tùng. Ông đã không hài lòng về việc này vì nó cố tình xúc phạm ông. Thay vào đó, ông cho một người khác hôn chân nhà vua. Tuy nhiên, người mà hôn chân nhà vua, đã không chịu cuối xuống, mà nâng chân nhà vua lên và hôn. Điều này đã làm cho nhà vua ngã ngửa ra sau, gây cười cho mọi người có mặt ở buổi ký Hiệp định. Trong một phần khác, sử gia Dudo cho rằng Rollo đã lấy Popa xứ Bayeux, con gái của “Bá tước Berengar” và cặp đôi này có với nhau đứa con trai, William Longsword, người kế thừa của Rollo.
Xem thêm: Stroll Là Gì ? Nghĩa Của Từ Strolls Trong Tiếng Việt To Take A Stroll
Rollo chết khoảng năm 932 Công Nguyên. Theo sử gia Dudo, Rollo trao quyền lực cho con trai, William Longsword, trước khi chết không lâu. Trong khi một vài nguồn tài liệu cho rằng Rollo đã cải đạo sang Công giáo, nguồn khác thì cho rằng ông vẫn là một người ngoại đạo cho tới khi chết. Triều đại của Rollo trải qua nhiều thế kỷ. Người Norman mở rộng lãnh thổ của họ, thiết lập triều đại lên Anh Quốc, Nam Ý Đại Lợi (Kingdom of Sicily, Vương quốc Sicily) và vùng Cận Đông (the Principality of Antioch, Công quốc Antioch).