Một thể loại tưởng như không có thời hưng thịnh, tưởng như người đọc chẳng có lúc nào phải đắn đo, và cũng chẳng đến nỗi có lúc được đưa ra bàn tán, ấy thế mà đã đến lúc mọi việc đều đã đổi thay và người đọc đã phải tìm đến những cuốn tản văn, và những trang tản văn cũng đeo đuổi, bám rễ và làm trắc ẩn những nghĩ suy trong tâm hồn người đọc.Bạn đang xem: Tản mạn là gì
Đang xem: Nghĩa của từ tản mạn là gì, nghĩa của từ tản mạn trong tiếng việt
Giới hạn về thể loại đã có nhiều sự thay đổi
Được bắt nguồn từ Trung Quốc, thể loại tản văn ra đời để phân biệt với vận văn và biền văn. Có nghĩa là những bài viết không phải thơ, từ, ca, phú, khúc đều có thể được gọi là tản ăn. Song cùng với thời gian, những định nghĩa về thể loại này cũng đã dần thay đổi. Theo từ điển thuật ngữ văn học: Tản văn là loại văn xuôi ngắn gọn, hàm súc, có thể trữ tình, tự sự, nghị luận, miêu tả phong cảnh, khắc hoạ nhân vật. Lối thể hiện đời sống của tản văn mang tính chất chấm phá không nhất thiết đòi hỏi có cốt truyện phức tạp, nhân vật hoàn chỉnh nhưng có cấu tứ độc đáo, có giọng điệu, cốt cách cá nhân. Điều cốt yếu là tản văn tái hiện được nét chính của các hiện tượng giàu ý nghĩa xã hội, bộc lộ trực tiếp tình cảm, ý nghĩ mang đậm bản sắc cá tính tác giả… Tản văn là loại văn tự do, dài ngắn tuỳ ý, cách thể hiện đa dạng, đặc biệt là thể hiện nổi bật chính kiến và cá tính tác giả” (Theo Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb GD, H, 2004, tr.293). Nếu như so với triết tự từ Trung Quốc thì định nghĩa về thể loại này đã khác rất nhiều, hiểu một cách đơn giản đó là một loại mỹ văn, hay loại văn thủ thỉ tâm tình, những chuyện kể tai nghe mắt thấy. Ngay cả ranh giới của các thể loại như tản văn, tạp văn, tạp bút, tản mạn cũng đã nhoà dần, ngược lại cũng chính vì điều đó mà tản văn đã không bị gò bó, thậm chí đã nới rộng ranh giới thể loại, và làm phong phú đề tài chủ đề.
Tản văn trước đây chỉ được coi là nói chuyện thiên tào?
Không lâu lắm, chỉ cách đây khoảng chục năm, bản thân ý thức các tác giả cũng luôn coi nhẹ thể loại này, chỉ là chuyện cỏ cây hoa lá, như dự báo thời tiết với những Gia Cát Dự của thời hiện đại, và đó là những câu chuyện đơn giản như đang giỡn. Và chắn chắn phần lớn, nếu không muốn khẳng định là hầu hết những người viết tản văn lúc bấy giờ là những tên tuổi đã thành danh, những vị cây đa cây đề, mệt mỏi và cũng chẳng trường sức để theo đuổi những trang tiểu thuyết.
Xem thêm: Tin Tức, Sự Kiện Liên Quan Đến Zombie Là Gì, Mỹ Chuẩn Bị Cho Ngày 'Xác Sống Trỗi Dậy'
Xem thêm: Ống Pitot Là Gì – Ống Pitot Dạng Thẳng
Còn các nhà văn trẻ vốn vẫn coi tản văn là nơi chốn thổ lộ những chuyện bông phèng, họ không viết hay đúng hơn là chẳng mặn mà gì thể loại này khi mình chưa đến độ tuổi nghiệm ra những triết lí cuộc sống từ những điều nhỏ nhặt, chưa đủ thời gian để buồn, và lại càng thiếu thời gian cà kê chuyện nọ kia. 10 năm trước cái tên tác giả viết tản văn xuất hiện nhiều nhất trên báo chí có lẽ là nhà văn Băng Sơn, ông viết về Hà Nội với tất cả tình yêu không biết mệt mỏi, từng gốc cây, ngọn cỏ, cành hoa, đều mang hồn thiêng sông núi trong trang văn của ông. Và ông ít nhiều đóng đinh cho người đọc, tản văn là những câu chuyện như thế, kiểu Băng Sơn. Mặc dù trước Băng Sơn cái tên Hoàng Phủ Ngọc Tường được nhắc đến nhiều cho thể loại nhàn đàm, mà thực chất là tản văn với 3 cuốn: Nhàn đàm (1997), Người ham chơi (1998), Miền gái đẹp (2001), đầy ắp vốn sống, vốn văn hóa của một người tài hoa. Và tản văn được mặc định là thể loại dành cho những nhà văn tên tuổi. Và điểu đó càng được khẳng định hơn khi lần lượt các giải thưởng của Hội nhà văn đều được trao cho những nhà văn cao tuổi, năm 2005Tản mạn trước đèn của Đỗ Chu nhận giải thưởng văn học Hội nhà văn Việt Nam, và đến 2010, Tháng giêng, tháng giêng, một vòng dao quắm của Y Phương tiếp tục dành giải. Người đọc, đặc biệt người trẻ, bắt đầu có một cái nhìn khác khác về thể loại này, tại sao nó lại có sức quyến rũ các nhà văn tài năng, và tại sao một thể loại bông phèng ấy lại có thể chinh phục những độc giả khó tính nhất, và lại dành những giải thưởng cao nhất của làng văn. Rõ ràng cái thể loại này vẫn đủ sức để dung chứa những câu chuyện xô bồ trong cuộc sống, và từ chuyện nọ xọ chuyện kia, nhà văn đã tạt ngang tạt ngửa một cách linh hoạt trong việc cài cắm thông tin văn hóa xã hội vào những xúc cảm đặc biệt, đồng thời chăm chút từng câu văn, nhả từng chữ để người đọc, đọc chậm mà không buồn, có lúc phải ngẫm nghĩ, song có khi nhếch miệng cười vì sự tinh quái của ông nhà văn… già. Những người trẻ đương nhiên phải suy nghĩ về cái lợi và bất lợi của thể loại này.