Ngày đông chí là ngày có ý nghĩa to lớn trong cuộc sống văn hóa của nhiều quốc gia đặc biệt là Trung Quốc. Cùng theo dõi bài viết dưới đây tìm hiểu về nguồn gốc, mục đích của ngày đặc biệt này trên nhiều phương diện. Không quên khám phá xem trên thế giới, người dân đón ngày Đông chí có gì đặc sắc mang đậm tính văn hóa hay không nhé!
Tiết đông chí
Định nghĩa tiết đông chí
Theo lịch Trung Quốc cổ đại, tiết đông chí trong 24 tiết khí trong nông lịch là thời gian chính giữa của mùa đông. Ngày xưa khi người nông dân còn phụ thuộc vào ngành nông nghiệp, họ sẽ đánh giá dựa vào các đặc điểm thay đổi của thời tiết. Cụ thể là thời tiết khí hậu tại vùng đồng bằng sông Hoàng Hà Trung Quốc. Từ đó, có thể gieo trồng ngũ cốc đảm bảo khả năng sinh trưởng của chúng và cho ra một mùa thu hoạch bội thu.
Đang xem: Đồng chí là gì, Được gọi là Đồng chí có
Hơn nữa, bản chất của tiết Đông chí chính là sự thay đổi của áp suất trong khí quyển. Chúng mang một lượng không khí ẩm khiến xảy ra hiện tượng mưa. Tuy không đủ lớn để gây ra các trận mưa lớn nhưng đủ khiến không khí luôn ẩm thấp, gây nồm lạnh, khó chịu. Tạo môi trường cho nhiều vi khuẩn, mầm bệnh phát triển. Vì thế mà vào mùa này, con người rất dễ bị bệnh.
Ngày đông chí là gì?
Đông Chí là sự cấu thành của Mùa Đông và Điểm Chí. Điểm chí xảy ra khi Mặt Trời nằm xa vị trí xích đạo nhất. Mặt Trời không thể chiếu sáng khiến khí hậu trở nên lạnh lẽo cực điểm.
Trong thiết khí mùa đông, người ta chia ra làm 5 tiết khí biểu trưng cho các đặc điểm thời tiết khác nhau xảy ra trong mùa đông. Bao gồm: Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn và Đại hàn. Tiểu tuyết là để ám chỉ thời gian bắt đầu của mùa đông, khi tuyết rơi ít. Đại tuyết là khi tuyết rơi nhiều và dày. Ngày đông chí chỉ điểm chính giữa của mùa đông giá lạnh. Đồng thời cũng báo động thời tiết bắt đầu chuẩn biến khắc nghiệt hơn. Tiết khí Tiểu hàn và Đại hàn ám chỉ thời tiết bắt đầu lạnh và rét đậm rét hại.
Thời gian diễn ra tiết đông chí
Đông chí diễn ra sau tiết khí Đại tuyết kết thúc và trước thời gian diễn ra tiết khí Tiểu hàn. Ngoài là tiết khí trong nông lịch của người dân xứ Bắc thì xét về mặt thiên văn học, đây là ngày mà kinh độ mặt trời ở Bắc bán cầu là 270 độ. Đây là thời gian đánh dấu sự trở lại của mùa đông của Bắc bán cầu. Cũng là ngày bắt đầu mùa hè ở các quốc gia thuộc nam bán cầu.
Ảnh hưởng của tiết đông chí đối với sinh vật
Như đã nói ở trên, tiết Đông chí là dấu mốc báo hiệu thời tiết chuyển lạnh khắc nghiệt. Nhiệt độ cơ thể của con người giảm mạnh vì thế mà trong tiết trời này cần phải mặc thật ấm để duy trì nhiệt độ. Ngoài ra, ăn nhiều cũng là một trong những phương pháp giúp cho con người trở nên ấm hơn. Thế nhưng, tiết khí đông chí lại có thời tiết không phù hợp để trồng trọt. Không khí lạnh nhưng lại có độ ẩm cao, cây cối thường trơ trụi, khó trồng trọt, cây cối không sinh trưởng. Thế nhưng, chất dinh dưỡng của những loài cây này được trữ lại trong rễ và thân, chờ đợi thời tiết ấm lên để rồi đâm chồi, nảy lộc tỏa hương sắc vào mùa xuân ấm áp.
Vậy nên, nông lịch ra đời chính là để tránh những hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như vậy. Tới đông chí cũng là cuối của mùa vụ, vừa đủ thời gian để các gia đình tích trữ lương thực để sử dụng qua mùa đông.
Không chỉ con người, thực vật mà đến cả động vật cũng khó có thể hoạt động bình thường trong khoảng thời gian này. Chúng chọn phương án ngủ đông để tích trữ năng lượng sinh tồn qua mùa đông. Kể cả các loài vật có nhiều lông như cừu cũng đẩy thời gian ngủ nghỉ nhiều hơn.
Ngày đông chí
Định nghĩa
Ngày đông chí là ngày chứa điểm đông chí nơi mà có thời gian ngày ngắn nhất và đêm dài nhất được tính theo múi giờ địa phương. Giải thích cho hiện tượng này bằng phân tích địa lý như sau, tại xích đạo, ngày và đêm bằng nhau. Khi đi về 2 đầu cực thì có sự thay đổi, bán cầu nào ít được chiếu sáng hơn thì có ngày ngắn hơn, đêm dài hơn. Tại điểm chí, ngày là ngắn nhất và đêm là dài nhất.
Điểm chí là điểm cách xa mặt trời nhất. Nghĩa là bán cầu chứa điểm này là mùa đông, song song với nó phía còn lại của bán cầu là mùa hạ. Tuy nhiên, vì dao động quay nghiêng của Trái đất khi quay quanh mặt trời thay đổi theo thời gian.
Trục của Trái đất có độ nghiêng lớn nhất là xấp xỉ 23,45 độ. Tại vĩ độ cao hơn 66,55 độ về phía bắc, người dân tại đây sẽ trải qua những ngày đêm dài 24 giờ. Ngược lại những người ở dưới vĩ độ 66,55 độ về phía Nam thì lại trải nghiệm hiện tượng “Đêm trắng” kéo dài đến tận 24h. Nên thời gian chính xác để tính ngày Đông chí trong nông lịch với mỗi năm cũng xô đẩy đi chút ít. Và không thể áp dụng phương pháp này để xác định ngày hạ chí.
Ngày đông chí là ngày 21 – 22 tháng 12 theo lịch dương, theo lịch âm chúng di chuyển không xác định. Thông thường là vào tháng 11 âm nếu năm không nhuận.
Ngày đông chí năm 2021 là ngày nào?
Theo nghiên cứu của các nhà thiên văn học, thời điểm diễn ra ngày đông chí 2021 không có nhiều sai lệch so với mọi năm. Cụ thể nó sẽ diễn ra vào ngày 21/12 dương lịch và là ngày 18/11 âm lịch. Ngày đông chí của năm 2021 có thể xuất hiện kèm hiện tượng mưa phùn nhẹ hoặc gió nồm ẩm – Một trong những đặc trưng khó có thể nhầm lẫn vào thời điểm cuối năm của Việt Nam.
Những điều đặc biệt trong ngày đông chí
Ngày đông chí ngoài việc là ngày giữa của mùa đông, là ngày có đêm dài nhất. Ngày Đông chí còn được lựa chọn trở thành trở thành ngày mang nhiều ý nghĩa hơn thế. Cùng đi vòng quanh các châu lục trên thế giới để xem ngày đông chí đặc biệt ở đâu và có tầm quan trọng như thế nào đối với người dân mỗi vùng đất.
Ngày đông chí khác gì ở các nước phương Tây?
Thay vì là thời điểm trung tâm của mùa đông, thì một số nước phương Tây điển hình là Mỹ, người ta lại lấy đây là dấu mốc cho sự bắt đầu của mùa đông. Như đã trình bày phía trên, người phương đông hiểu Đông chí là điểm cùng cực của mùa đông. Còn người phương Tây chỉ đơn giản hiểu nếu bán cầu Bắc đang là mùa đông thì ở nửa bán cầu còn lại đang là mùa hạ.
Dấu hiệu xác định Tết Nguyên Đán
Đặc biệt, ngày Đông chí cũng là ngày để người dân Trung Quốc xác định ngày Tết Nguyên Đán. Ý nghĩa của ngày này là rất lớn đối với họ, vì đây là ngày kết thúc năm và bắt đầu một năm mới. Đây là dịp mà người thân, bạn bè cùng tụ họp sum vầy để hoài niệm những gì đã qua và chúc tụng nhau những điều tốt lành sẽ đến với họ trong năm mới.
Là ngày lễ đoàn viên lớn nhất trong năm, vì thế mà người Trung Quốc rất coi trọng ngày này. Vậy nên dù có bận rộn thế nào, người dân nơi đây đều cố gắng sắp xếp công việc của mình để về nhà đoàn tụ với người thân.
Xem thêm: Tmd Là Gì ? Làm Sao Để Nhận Biết Tmd? Từ Lóng Từ Viết Tắt Trong Truyện Tiếng Trung
Lễ hội của nhiều tôn giáo
Thật bất ngờ rằng, vào ngày đông chí các tôn giáo lại có nhiều lễ hội diễn ra đến như vậy. Cùng điểm qua một số lễ hội của các tôn giáo và ý nghĩa của chúng đối với những người theo đạo này nhé!
Lễ hội Yule của đạo Wicca được người Bắc Âu, Tuton và Celtic kỷ niệm. Đây là ngày mừng các vị thần Odin, thần Thor và chúa tể Frey trong đêm săn đỉnh điểm của họ.Lễ hội Yalda là một tục lệ màu đông của người Romania để kỷ niệm ngày thoát khỏi bóng tối. Họ sẽ mặc quần áo những chú gấu và diễu hành trong đêm Giao thừa.Lễ hội Saturnalia là lễ hội của những ngoại giáo người La Mã cổ đại. Đây là ngày để tôn vinh vị thần nông nghiệp Saturn vì đã ban cho họ thực phẩm.Lễ Giáng Sinh là ngày 25/12. Đạo Thiên Chúa Giáo cho rằng ngày này là ngày sinh của Chúa, tuy nhiên ngày sinh của Chúa không được ghi chép chính xác trong Kinh Thánh. Theo Kinh Thánh, Chúa giáng sinh vào mùa hè, thời điểm mà những người mục đồng có thể ngủ ngoài đồng để canh giữ bầy chiên (Luca 2:8). Ngày 25/12 thực chất là ngày sinh của thần mặt trời và lễ hội Saturnalia của người La Mã. Ông già Nô-en đang được biết đến rộng rãi là một tác phẩm của họa sĩ Thomas Nast vào những năm 1870, sau đó được Cocacola sử dụng rộng rãi vào đầu thế kỷ 20 trong các chiến dịch quảng cáo chứ không có liên quan đến Chúa.Đây được coi là ngày lễ lớn nhất của những người theo đạo này mặc dù không có bất cứ mối liên hệ nào với sự dạy dỗ của Chúa Trời được ghi chép trong Kinh Thánh. Để chúc mừng ngày này, gia đình và người thân dùng bữa với nhau và tặng nhau những món quà. Trong lễ giáng sinh, mỗi nhà đều có cho mình một cây thông Noel với ngôi sao vàng trên đỉnh để cầu nguyện và mang lại điều tốt lành đến với gia đình.
Còn rất nhiều các ngày lễ khác được tổ chức vào ngày đông chí như: lễ hội Festivus, lễ hội Hanukkah, lễ hội Huma Light…. Tuy ý nghĩa của các lễ hội không giống nhau nhưng chúng đều là những ngày lễ quan trọng.
Những ý nghĩa của ngày đông chí
Đối với các nước phương tây, ngoài ngày lễ Giáng Sinh của đạo Thiên chúa giáo là đáng chú ý thì văn hóa đón ngày đông chí của các nước này không đặc sắc như các nước phương đông. Đều mang ý nghĩa chào năm cũ, đón năm mới, nhưng các nước phương Đông lại có nhiều cách để ăn mừng ngày này hơn.
Trung Quốc
Từ xa xưa, các vị vua chúa Trung Quốc đã cho tổ chức các lễ hội để chào đón ngày Đông chí. Cho đến tận bây giờ, chúng đã trở thành phong tục tập quán, một kỳ nghỉ tràn đầy ý nghĩa không thể thiếu trong văn hóa của nước này. Tết đến sum vầy, đây còn là cơ hội cho những ai xa gia đình được trở về đoàn tụ với gia đình. Đó cũng chính là lý do tại sao các gia đình người Hoa dù đang sinh sống ở các quốc gia khác cũng vẫn luôn làm các món ăn ngon, sum vầy với nhau không làm mất nét văn hóa đẹp đẽ này.
Nhiều nước phương Đông khác cũng tổ chức những ngày hội mùa đông để chúc mừng kết thúc một năm. Giống với Trung Quốc ngày Đông chí đối với một số nước phương Đông khác cũng có ý nghĩa tương tự. Đều là kết thúc một năm và chuẩn bị chào đón năm mới.
Nhật Bản
Ví dụ tại Nhật Bản, người dân có văn hóa ăn bí ngô và tăm Yuzu. Bí ngô có cách viết hán tự tượng trưng cho điều may mắn, vậy nên họ quan niệm rằng ai ăn nhiều các món ăn có chữ này đều sẽ gặp rất nhiều điều thuận lợi vào năm kế tiếp.
Tắm Yuzu là cách tắm ngâm mình trong bồn nước ấm có quả thanh yên nổi trên bề mặt. Mùi hương của quả này rất nồng, chúng có tác dụng giảm stress và giải cảm. Vậy nên, người Nhật cho rằng nếu tắm Yuzu vào ngày đông chí là bạn đang loại bỏ hết các gánh nặng năm cũ và bước sang năm mới với tinh thần thoải mái và tươi mới.
Hàn Quốc
Đối với Hàn Quốc, đây là một trong những ngày nghỉ lớn nhất của Hàn Quốc. Chúng quan trọng như tết Trung thu Chuseok hay Tết Nguyên Đán Seolnal. Vào ngày này, người Hàn thường ăn các món làm từ đậu đỏ vì họ tin rằng đậu đỏ mang lại may mắn và xua đuổi tà ma. Món ăn thường được ăn trong ngày đông chí chính là cháo đậu đỏ (Patjuk).
Tuy nhiên, cũng có quy định cho việc ăn cháo đậu đỏ. Nếu vào ngày Nhị đông chí Aedongji (rơi vào đầu tháng 11 âm lịch) thì không được cho trẻ em ăn cháo đậu đỏ. Mà thay vào đó các em bé sẽ được ăn bánh gạo lăn cháo đậu đỏ Patsirutteok. Còn vào ngày Trung đông chí Jungdongji (rơi vào giữa tháng 11 âm lịch) thì có thể thoải mái ăn những món ăn đậu đỏ yêu thích. Nhưng tóm lại, vào ngày đông chí là phải ăn đậu đỏ.
Việt Nam
Không giống với các nước trên, người Việt lại chào năm mới vào ngày 1/1 âm lịch. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có mùa đông khá khắc nghiệt. Vì thế vào mùa này, chúng ta nên giữ ấm, ăn nhiều món ăn có giữ ấm cho cơ thể. Có thể cũng chính vì thế mà ở Việt Nam vào mùa đông lại có nhiều đặc sản đến vậy.
+ Đông Chí tại Hà Nam
Tiết trời se se, thưởng thức nồi cá kho Bá Kiến nổi tiếng thì còn gì bằng
Cũng giống như các địa phương miền bắc, Đông Chí tại là mùa đông, tiết trời lạnh, mưa phùn, nhiệt độ trong khoảng 15-20 độ. Không có nhiều sự kiện đặc sắc trong thời điểm này. Thỉnh thoảng có những đợt gió mùa Đông Bắc ùa về quây quần bên nhau với bát cơm nóng và nồi cá kho làng Vũ Đại đậm đà cũng rất ấn tượng đúng không nào.
Những món ăn hấp dẫn trong đông chí
Các nước phương đông
Vào ngày đông chí, người dân Trung Quốc sẽ mời nhau ăn các món ăn ngon. Tùy vào từng vùng miền mà các món ăn để thờ cúng tổ tiên và ăn vào dịp cuối năm cũng khác nhau.
Ở các tỉnh phía Bắc nước này, người dân thường thưởng thức các món ăn như bánh bao hấp, màn thầu hay hoành thánh,…. Cùng với đó là các món thịt, rượu. Đây đều là các thức ăn dễ làm ấm cơ thể, các món ăn khó cách làm có đôi phần công phu. Vì trong dịp lễ năm mới người ta thường chiêu đãi các vị khách, người thân gia đình những món ngon nhất. Dành những thứ tốt nhất, những lời chúc dành cho những người thân yêu.
Tại phía nam, người ta lại có món chè ngọt, bánh nếp mang tên thang viên. Món chè này cũng giống với bánh trôi nước của nước ta. Tại sao họ lại mời nhau món này? Bởi cách làm của món chè này tượng trưng cho lời chúc năm mới sum vầy, tròn đầy và viên mãn.
Ở Nhật, người ta ăn các món ăn nấu từ bí đỏ và quả thanh yên. Những món ăn gột rửa những thứ cũ kỹ và mang lại điều may mắn cho năm mới. Còn người Hàn lại thích ăn cháo đậu đỏ và bánh gạo lăn đậu đỏ để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi những điềm xấu trong năm cũ. Về cơ bản, các món ăn của các nước phương đông đều mang ý nghĩa ẩn chứa nào đó. Với người Trung thì món ăn là lời chúc. Với người Nhật, Hàn thì là các món ăn để xua đuổi điềm xui, mang lại những điều may mắn.
Các nước phương tây
Tại các nước phương Tây, vào Giáng sinh người ta cũng nấu những bữa ăn khổng lồ mời bạn bè và người thân. Một trong số đó không thể thiếu món gà tây nướng, đây là món mặn được yêu thích trên bàn ăn của người phương Tây các dịp lễ tết, kỷ niệm. Bên cạnh đó, họ cũng ăn kèm cùng một vài món ăn khác như thịt hun khói hay bánh pate. Ngoài ra, vào ngày này các món ăn ngọt thường nổi bật hơn. Có thể kể đến các món ăn như: bánh khúc cây, bánh gừng, thanh kẹo bạc hà, kẹo bi, bánh pudding.
Xem thêm: Trang Phục Là Gì – Có Mấy Loại Trang Phục
Ngoài ra, một thức uống cũng rất được ưa chuộng vào mùa đông bên trời Tây, đó chính là rượu vang đỏ nóng. Vang đỏ được đun nóng cùng táo, cam, quế, đinh hương và lá thymes để tạo hương thơm. Thức uống này có khả năng giữ ấm, giải độc rất thích hợp vào mùa đông. Chúng thường được dùng trong các bữa tiệc cuối năm, đêm giao thừa. Cùng nhau nhâm nhi ly vang thơm ấm, cùng đếm ngược sang năm mới sẽ mang lại trải nghiệm vô cùng tuyệt vời dành cho bất cứ ai.
Kết luận
Mùa đông dài kéo theo những cơn gió buốt lạnh căm đến với con người. Nhưng mùa đông cũng đem lại sự ấm áp khi là là mùa cuối cùng trong năm bởi nó là mùa của sum vầy và đoàn viên. Ngày đông chí chỉ diễn ra vỏn vẹn vài 2 ngày nhưng chúng lại mang ý nghĩa về nhiều mặt đến vậy. Từ nông nghiệp, cho đến thiên văn kể cả ý nghĩa các lễ hội. Mong rằng bài viết trên đây đã cho bạn thấy những điều thú vị về ngày Đông chí. Và đừng quên ăn nhiều và mặc ấm khi tiết khí đông chí đến nhé!