Hội chứng sai lệch ký ức của Trung Quốc về Biển Đông
Cả đất nước Trung Quốc đã bị giáo dục sai sự thật rằng chính người Trung Quốc đã phát hiện và đặt tên các hòn đảo trên Biển Đông.Bạn đang xem: Spratly islands là gì
Biển Đông là nơi tham vọng của Trung Quốc đối đầu với sự lo lắng của châu Á và sức mạnh của Mỹ. Tại vùng biển này, Trung Quốc đã từ bỏ vẻ ngoài “trỗi dậy hòa bình” để theo đuổi chính sách ngoại giao pháo hạm. Các tàu có vũ trang của lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc đã đâm húc các tàu bên phía Việt Nam, phong tỏa các vị trí tiền đồn của Philippines, quấy rối các hoạt động khảo sát dầu khí của Malaysia và đe dọa các tàu bảo vệ ngư trường của Indonesia. Đáp lại, tất cả các nước này đang mua ngày càng nhiều vũ khí và cải thiện các liên kết quân sự với các chính phủ khác cũng lo ngại về sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc – chủ yếu là với Mỹ, nhưng cũng có cả Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và Úc.
Đang xem: Spratly islands là gì, spratly islands trong tiếng tiếng việt
Gốc rễ của mọi rắc rối này là cái mà Bắc Kinh gọi là “tuyên bố chủ quyền lịch sử không thể tranh cãi” đối với 80% diện tích Biển Đông: từ cảng Hong Kong cho tới gần bờ biển Borneo, cách đó 1.500km. Vấn đề đối với tuyên bố này là nó không có bằng chứng đáng tin cậy để hỗ trợ. Vậy mà chi tiết lịch sử hư cấu này đe dọa hòa bình và an ninh ở châu Á và đem lại một vũ đài cho cuộc đấu giữa Trung Quốc và Mỹ, với những hệ lụy tác động tới toàn cầu. Dường như khó có thể tin được rằng gốc rễ của cuộc đối đầu dữ dội tiềm tàng này lại là tranh cãi về những mỏm đất mà hầu như không thể cư ngụ được.
Có hai nhóm “đảo” chính trên Biển Đông. (Chỉ có một số rất ít là đảo thực sự, đại đa số chỉ là các rặng san hô, bãi cạn và bãi đá). Ở phía Bắc, Trung Quốc và Việt Nam đang tranh chấp quần đảo Hoàng Sa. Còn ở phía Nam, Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines đều tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa có diện tích rộng lớn hơn. Hầu hết các hòn đảo hoang vắng này đều có tên tiếng Anh, thường được đặt bởi các tàu và thủy thủ đã vẽ chúng lên bản đồ. Ví dụ, quần đảo Trường Sa được phát hiện bởi một thuyền trưởng tàu săn cá voi tên là Richard Spratly vào năm 1843, còn Đá Khúc Giác (Iroquois Reef) được tàu HMS Iroquois phát hiện trong một chuyến khảo sát vào năm 1920, và còn nhiều nữa.
Khi một ủy ban của Chính phủ Trung Quốc lần đầu tiên đặt tên tiếng Trung cho các hòn đảo này vào năm 1935, tất cả những gì họ làm là dịch tên hay phiên âm từ các tên tiếng Anh có sẵn. Ví dụ, với quần đảo Hoàng Sa, Đá Hải Sâm (Antelope Reef) được dịch là Linh Dương Tiêu (Linh Dương là tên tiếng Trung cho antelope). Với quần đảo Trường Sa, Đá North Danger trở thành Beixian (tiếng Trung nghĩa là “mối nguy hiểm ở phía Bắc”), còn đảo Trường Sa (Spratly Island) trở thành Si-ba-la-tuo (phiên âm từ tên tiếng Anh sang tiếng Trung). Ủy ban của Trung Quốc chỉ đơn thuần sao chép lại bản đồ của Anh, thậm chí cả những lỗi sai. Những cái tên sau đó được chỉnh sửa lại hai lần. Bãi cạn Scarborough, được đặt theo tên một con tàu của Anh vào năm 1748, ban đầu được phiên âm là Si-ge-ba-luo vào năm 1935, sau đó được Chính quyền Trung Hoa Dân Quốc theo chủ nghĩa dân tộc đổi thành Min’zhu Jiao – Đá Dân Chủ vào năm 1947, và rồi được Chính quyền Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa theo chủ nghĩa cộng sản đặt một cái tên khác ít nhạy cảm hơn về mặt chính trị là “Hoàng Nham” (tức là “bãi đá vàng”) vào năm 1983.
Ngày nay, Chính phủ Trung Quốc dường như hoàn toàn không biết đến điều này. Lời biện hộ chính thức theo tiêu chuẩn cho chủ quyền “không thể tranh cãi” của Trung Quốc đối với Biển Đông bắt đầu với câu “người Trung Quốc là những người đầu tiên phát hiện và đặt tên cho quần đảo Nam Sa”. Nhưng trên thực tế, “người Trung Quốc” chỉ sao chép từ các tên do người Anh đặt. Ngay cả từ “Nam Sa” (có nghĩa là “bãi cát phía Nam”) cũng không nằm cố định trên các bản đồ của Trung Quốc. Vào năm 1935, cái tên này được dùng để chỉ khu vực biển nông có tên tiếng Anh là “Bãi Macclesfield” (cũng được đặt theo tên một con tàu của Anh). Vào năm 1947, cái tên Nam Sa được chuyển xuống phía Nam trên bản đồ Trung Quốc để chỉ quần đảo Trường Sa.
Xem thêm: Track Pants Là Gì – Khám Phá Bst Cực Chất
Câu truyện có lẽ bắt đầu với cuộc Chiến tranh Nha phiến lần thứ nhất vào năm 1840 và cái mà người Trung Quốc gọi là “thế kỷ nhục nhã” theo sau đó. Trung Quốc rõ ràng đã phải gánh chịu nhiều tổn thất nặng nề dưới bàn tay của các nước đế quốc phương Tây và Nhật Bản: hàng nghìn người bị giết, các thành phố bị biến thành thuộc địa và chính quyền bị mắc nợ các ngân hàng quốc tế.Nhà địa lý William Callahan và những người khác đã phác họa cách thức, như là một phần của cuộc đấu tranh chống lại sự thống trị của nước ngoài, những người theo chủ nghĩa dân tộc và cộng sản đã cố tình nuôi dưỡng ý thức rằng lãnh thổ của Trung Quốc đã bị xâm phạm để huy động dân chúng. Từ những năm 1900 trở đi, các nhà địa lý Trung Quốc như Bai Meichu, một trong số những người sáng lập Hội Địa lý Trung Quốc, bắt đầu vẽ các bản đồ để cho công chúng thấy có bao nhiêu phần lãnh thổ của Trung Quốc đã bị các nước đế quốc lấy đi.
Các “bản đồ quốc nhục” này cho rằng lãnh thổ hợp pháp của Trung Quốc bao gồm tất cả các nước chư hầu xưa kia từng triều cống cho hoàng đế Trung Hoa. Những vùng đất này bao gồm bán đảo Triều Tiên, nhiều khu vực rộng lớn của Nga, Trung Á, dãy Himalaya và nhiều khu vực thuộc Đông Nam Á. Những đường kẻ được vẽ ra trên các bản đồ này cho thấy sự đối lập giữa lãnh thổ rộng lớn của đế chế Trung Hoa trước kia với diện tích đã bị thu nhỏ của đất nước hiện nay. Tai hại thay, sau khi ủy ban chính thức của Trung Quốc đặt tên lại các hòn đảo trên Biển Đông vào năm 1935, một trong số những đường kẻ này đã được vẽ quanh Biển Đông. Đây chính là đường kẻ được gọi là “đường chữ U” hay “đường 9 đoạn” khoanh trọn 80% diện tích Biển Đông và tất cả các đảo bên trong đó. Sự cố trong khi vẽ bản đồ này, do hiểu sai lịch sử Đông Nam Á, là nền tảng cho tuyên bố chủ quyền hiện nay của Trung Quốc.
Trung Quốc rõ ràng đã phải hứng chịu sự bóc lột dưới bàn tay của các thế lực thống trị nước ngoài, nhưng nước Trung Quốc hiện đại trỗi dậy từ tàn tích của triều đại Mãn Thanh và cuộc nội chiến sau đó đã tìm sự an ủi trong những ký ức sai lệch mà hầu như không có liên quan tới những gì xảy ra trên thực tế. Như bất cứ khách thăm quan nào tới xem triển lãm “Con đường hồi sinh” tại Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc ở quảng trường Thiên An Môn sẽ khám phá ra, hội chứng sai lệch ký ức này là một thành phần chủ chốt để hợp thức hóa tính chính thống của đảng Cộng sản: chính đảng đã cứu đất nước khỏi nỗi nhục nhã.Các học giả theo chủ nghĩa dân tộc và các ủy ban chính phủ trong nửa đầu của thế kỷ 20 đã để lại cho đảng Cộng sản một “lịch sử chính thức” mà rõ ràng trái với sự thật. Chính điều này, chứ không phải nguy cơ từ những nhóm người theo chủ nghĩa dân tộc biểu tình trên đường phố, khiến các tranh chấp trên Biển Đông trở nên nan giải và nguy hiểm. Nhưng thừa nhận sự sai lệnh này sẽ loại bỏ hòn đá tảng cho vị trí tối cao của đảng trong xã hội Trung Quốc.
Đáng tiếc là không có sự lựa chọn thay thế dễ dàng nào cho xung đột đang tiếp diễn trên Biển Đông. Không bên nào muốn kích động một cuộc xung đột công khai, nhưng cũng không bên nào sẵn sàng giảm căng thẳng bằng cách giảm bớt các tuyên bố chủ quyền của mình. Một số quan chức Trung Quốc một cách riêng tư đã thừa nhận sự vô lý về mặt pháp lý của việc duy trì yêu sách “đường chữ U”. Nhưng cũng chính những quan chức này cũng nói rằng họ không thể sửa đổi chính thức yêu sách này vì những lý do chính trị – sự chỉ trích trong nước sẽ rất dữ dội. Như vậy thì bằng cách nào mới có thể thuyết phục được người dân Trung Quốc có quan điểm khác về lịch sử Biển Đông?Câu trả lời có thể nằm ở Đài Loan. Tại Đài Loan, các cơ hội cho một cuộc tranh luận tự do hơn về lịch sử Trung Quốc cao hơn nhiều so với ở Đại lục. Hiện đã một số học giả “bất đồng chính kiến” suy nghĩ lại về những khía cạnh của lịch sử thế kỷ 20. Đài Loan cũng nơi lưu trữ các tư liệu của nước Trung Hoa Dân Quốc, chính quyền đầu tiên đã vẽ ra “đường 9 đoạn”. Một cuộc kiểm tra cởi mở và kỹ lưỡng quá trình cẩu thả đã vẽ ra đường chữ U có thể thuyết phục những người định hướng dư luận xem xét lại một số câu chuyện hoang đường theo chủ nghĩa dân tộc mà họ đã từ lâu coi là chân lý.
Xem thêm: Check It Out Là Gì ? Check It Out Nghĩa Là Gì
*Tác giả bài viết là Bill Hayton. Cuốn sách “Biển Đông và cuộc tranh chấp quyền lực ở Châu Á” của ông sẽ được NXB Đại học Yale cho ra mắt vào tháng 9/2014. Bài viết được đăng lần đầu tiên trên trang heo “Prospect Magazine”.